Onze opleiding moet ons voorbereiden op het leven als volwassene. Dat weerhoudt sommige mensen er niet van om op hun 25e hun ware pad te vinden. Als ouders is het echter onze taak om onze kinderen zoveel mogelijk intellectuele bagage mee te geven en hun persoonlijkheid zo te vormen dat ze elke tegenslag te boven kunnen komen. Dit is wat Maria Montessori toepaste in haar onderwijsmethoden. Sommigen onderschrijven dit, anderen blijven sceptisch.
In deze paar regels leggen we de basisprincipes uit van deze manier van lesgeven en opvoeden, de voordelen en de nadelen die mensen doen aarzelen.
Maria Montessori: een vrouw die wist wat ze deed
Vanuit rationeel oogpunt is het geruststellender voor ouders om te weten dat de bedenker van het Montessori-onderwijs iemand is die het onderwerp goed kent en een expert is op dit gebied. Dit geeft haar meer geloofwaardigheid.
Moeilijk begin, maar niet aflatende vastberadenheid
Wie was Maria Montessori? Geboren in Italië in 1870 als enig kind van een voormalig soldaat en een boekhouder, groeide ze op met een aanleg voor lesgeven. Ze liet deze briljante carrière echter varen ten gunste van de wetenschap, aan universiteiten waar meisjes van haar leeftijd zeldzaam waren. In die tijd was de maatschappij nog erg seksistisch en geloofde niet dat een vrouw kon doorbreken in wetenschappelijke studies. Maria kreeg weinig steun van haar familie. Je kunt je ook voorstellen hoe ongemakkelijk het was om elke dag naar een klas te gaan waar mannen graag hun standpunt opdringen en beschimpingen uiten om vrouwen het gevoel te geven dat ze minderwaardig en onbekwaam waren. Maar dit weerhield haar er niet van om medicijnen te gaan studeren, waar ze in 1892 een proefschrift in de psychiatrie presenteerde.
Vier jaar later, en ondanks deze beproevingen, behaalde Maria Montessori haar medische graad op slechts 26-jarige leeftijd. Als vertegenwoordiger van Italië liet ze haar stem horen op het Internationale Vrouwencongres in Duitsland en riep ze op tot gelijke beloning voor mannen en vrouwen. Zo zie je maar dat deze bijzondere vrouw lovenswaardige overtuigingen had.
Maria Montessori vond haar weg
Na haar studie geneeskunde ging Maria Montessori werken in het Santo Spirito ziekenhuis in Rome, waar ze dagelijks werkte met verstandelijk gehandicapte kinderen. Ze zag voor zichzelf een missie: deze slachtoffers van het leven in staat stellen zelfstandiger te worden en hun plaats in de maatschappij te vinden zoals iedereen.
In 1899 opende Maria in dezelfde stad een school voor logopedie. Ze zette haar onderzoek en studies voort en besefte dat in plaats van kinderen vol te pompen met kalmerende middelen en medische “martelwerktuigen” te bedenken om ze te proberen te genezen, er een geschiktere onderwijsmethode moest komen voor deze verzwakte individuen. Dit leidde tot de creatie van een van de allereerste Montessori-middelen: ruwe letters. De eerste proeven lieten al bemoedigende resultaten zien.
Montessori-onderwijs over de hele wereld
Vanaf dat moment werd onze wetenschapper door een aantal publieke figuren gevraagd om voor daklozekinderen in Rome te zorgen. Ze aarzelde niet om een huis voor hen te bouwen dat ze Casa dei bambini noemde. Al het meubilair, de apparatuur en de sfeer waren gebaseerd op de Montessori-leermethoden. Het personeel werd op dezelfde manier opgeleid. Het groeiende succes verspreidde zich buiten de grenzen van Italië en bereikte zelfs de Verenigde Staten.
In 1929 werd de Internationale Montessori Vereniging opgericht. In 1939 werden Maria en haar zoon uitgenodigd om leraren op te leiden in India, maar moesten daar vanwege de oorlog ruim een jaar wonen. Daar ontmoette ze Gandhi, een kans om andere snaren toe te voegen aan haar Montessori-boog gericht op basisschoolleerlingen : kosmisch Montessori-onderwijs.
Deze bewonderenswaardige vrouw stierf in 1952 op 81-jarige leeftijd in Nederland en liet haar kostbare nalatenschap na aan haar zoon Mario en vervolgens aan haar dochter Rénilde.
Zoals je kunt zien was Maria Montessori ’s hele leven gewijd aan het belang van alle kinderen. Het staat zelfs op haar grafsteen geschreven.
De principes van Montessori-onderwijs
Montessori-onderwijs is gericht op kinderen vanaf 12 maanden tot de puberleeftijd. De activiteiten en het lesmateriaal verschillen per leeftijdsgroep. Je krijgt bijvoorbeeld niet hetzelfde voor 3-jarigen en 7-jarigen, ook al zitten ze in dezelfde klas.
Montessori lerarenopleiding
Vanaf het begin van haar project benadrukte Maria Montessori dat leerkrachten altijd observatie moesten aanmoedigen en kinderen nooit moesten beoordelen, zelfs niet als ze ernstige mentale tekortkomingen vertoonden.
In grote lijnen leert de Montessorimethode kinderen van jongs af aan om onafhankelijk te zijn in alles wat ze doen, inclusief leren. Ze boeken vooruitgang in hun eigen tempo, ontdekken zelf de tips en trucs die voor hen in het praktische leven werken en worden niet langer gedwongen om het door hun leerkracht opgelegde tempo te volgen.
Lessen en activiteiten
In het Montessori-onderwijs worden de lessen in drie fasen gegeven. Het doel is dat kinderen leren van hun fouten en zichzelf corrigeren zonder druk. Er is geen sprake van het geven van lessen en activiteiten aan een klas van vijftig leerlingen. De werkwijze moedigt individualiteit aan.
Dit betekent dat jongeren niet de spot van hun klasgenoten hoeven te verdragen als ze moeite hebben om bij te blijven, of zelfs het oordeel van hun medeleerlingen. In de eerste fase stelt de leerkracht de les voor aan de leerlingen om hun interesse te peilen. De kinderen kiezen de activiteiten die ze willen doen en stimuleren hun nieuwsgierigheid. Als ze er geen zin in hebben, moeten ze niet gedwongen worden, want dat zou contraproductief zijn. Afhankelijk van de situatie gaan ze op dezelfde dag of op een ander tijdstip door naar de tweede fase.
De eerste fase
De leerkracht laat het concept aan het kind zien met behulp van materialen die het kind gewend is te gebruiken, om het leren te vergemakkelijken. Dit is vooral voor kinderen onder de 7 jaar. Het is niet geschikt om bijvoorbeeld geschiedenis of wiskunde uit te leggen.
De termen die worden gebruikt om de lessen te geven, moeten zo duidelijk en beknopt mogelijk zijn om de leerling niet in verwarring te brengen. De leerling zal elk voorwerp en gebaar associëren met een precies woord om hem te helpen zijn weg te vinden in zijn geheugen en de nieuwe informatie snel te onthouden. De leerkracht zal dezelfde namen herhalen om het idee in het hoofd van de kinderen te verankeren terwijl ze de verwante voorwerpen hanteren. Zo worden de concepten van grootte, vergelijking, afstand, getallen enzovoort geïntroduceerd.
De tweede fase
In de tweede fase wordt gekeken of het kleine blondje de uitleg uit de eerste fase heeft begrepen en onthouden.
De leerkracht gebruikt beweging en bewegingspatronen in deze fase. Bijvoorbeeld, als het kind een stuk groene houten driehoek heeft. De leerkracht zal hem vragen om het op de plank, stoel of tafel te leggen. Tegelijkertijd leert het kind beleefdheid als je “alsjeblieft” en “dank je wel” in je lessen introduceert. Dit laat zien hoe compleet en effectief de Montessorimethode is.
Effectief, omdat bij deze lesmethode , als het kind na een aantal herhaalde presentaties nog steeds een fout maakt, dit betekent dat zijn hersenen veel te veel informatie hebben geïntegreerd. De les moet dan worden gestopt en het foutieve deel moet later worden herhaald, zodat het kind op adem kan komen en in zijn eigen tempo kan leren. De leerkracht moet het kind zelfs niet corrigeren, omdat het wijzen op de fouten van het kind hem zou ontmoedigen en misschien zou leiden tot een verlies van zelfvertrouwen.
De derde fase
De derde fase is vergelijkbaar met een examen. In de eerste fase werd het kind gevraagd om de opgesomde voorwerpen aan te wijzen. Hier zal de leerkracht het kind vragen naar de termen die hij aan het begin heeft geleerd.
Montessori pedagogie: het gaat ook over menselijke waarden
Naast de verschillende fysieke en wiskundige vaardigheden leert het Montessori-onderwijs kinderen respect te tonen voor anderen en elkaar te helpen. Het is dus uit den boze om hun omgeving rommelig en ongeorganiseerd achter te laten nadat ze klaar zijn. Alles moet op zijn plaats worden gezet op de plank of in de daarvoor bestemde hoek. Het is ook verboden om de les van een andere klasgenoot te onderbreken.
Montessorimaterialen
In tegenstelling tot traditionele scholen zijn Montessorimaterialen niet beperkt tot boeken en tablets. Het is een hele wereld, van meubels tot leeraccessoires. Montessori gebruikt bijvoorbeeld sokken om jonge kinderen te leren over kleur, gelijkenis en verschil. Door paren te vormen, begrijpen ze het sneller. Sokken met letters/cijfers kunnen worden uitgekozen om de boel op te fleuren.
Op een plank of tafel bijvoorbeeld, moeten voorwerpen altijd van links naar rechts en van boven naar beneden worden gerangschikt om de hersenen en bewegingen van kinderen voor te bereiden op lezen en schrijven. Landen die van rechts naar links schrijven, zullen deze richting opleggen in hun Montessorischolen.
De voordelen van Montessori-onderwijsmethoden
Door manipulatie te combineren met duidelijke, precieze uitleg en een rustige omgeving die bevorderlijk is voor het leren, stelt Montessori-onderwijs kinderen in staat zich beter te concentreren en sneller aan hun coördinatie te werken. Ze leren veel op hetzelfde moment, wat hun algehele opvoeding versnelt. Kinderen leren hoe ze het huis schoon en netjes moeten houden, maar tegelijkertijd ook hoe ze moeten lezen, schrijven en tellen.
Tegelijkertijd ontwikkelen ze meer zelfvertrouwen en streven ze ernaar om mooie mensen te worden die om anderen geven, hen helpen en respecteren.
Montessori-onderwijs verwerpt elk idee van beloning. De dorst om te leren en de stimulatie van de hersenen moeten de enige motoren zijn die kinderen ertoe aanzetten een activiteit te ontdekken en intellectueel en fysiek te stijgen.
Huiswerk bestaat ook niet in deze benadering. Maria Montessori gelooft dat het contraproductief is om leren te beperken tot lezen en kinderen een lijst met informatie te geven die ze uit hun hoofd moeten leren zonder enige oefening om het te ondersteunen. Kinderen brengen dan meer tijd door met hun gezin om deel te nemen aan constructieve activiteiten zoals boodschappen doen of het huis schoonmaken.
Ouders kunnen de Montessori-concepten die ze leuk vinden onder hun eigen dak toepassen om hun kinderen te helpen die het moeilijk hebben op school. Deze manier van lesgeven brengt de persoonlijkheid in elke jongen en elk meisje naar boven. De meesten zijn van nature hyperactief en moeten veel energie kwijt en voortdurend in beweging zijn. Door ze hun natuur de vrije loop te laten, met respect voor anderen natuurlijk, zullen ze makkelijker zijn om mee samen te leven.
Montessori-onderwijs: de andere kant van de medaille
Veel ouders zijn geneigd om, naarmate ze meer vertrouwd raken met de Montessori-pedagogie, te zeggen dat het erop neerkomt dat kinderen van jongs af aan als jonge volwassenen worden behandeld. Dit is misschien prima voor kinderen met een gemiddelde of superieure intelligentie, die door een voorwerp aan te raken het zich twee seconden later op magische wijze eigen maken. Maar is het echt de juiste methode voor anderen met beperkte grijze stof, of zelfs grijze stof stoornissen? Alleen gaan werkt niet noodzakelijkerwijs voor iedereen.
Een ander nadeel heeft te maken met het individuele aspect van leren en de middelen van elke school. Elke leraar is toegewijd aan één leerling tegelijk. Dit vergt veel tijd en een groter aantal gespecialiseerde leerkrachten. Als gevolg hiervan moet er een groter budget worden toegewezen aan materialen en al het andere dan het geval is bij de traditionele methode , en dit heeft gevolgen voor het budget van de ouders.
Het is eerlijk om te zeggen dat de cocon die de Montessori-pedagogie van de vroege kindertijd tot de adolescentie om het kind heen bouwt, geschikt is voor autistische kinderen. Maar voor de rest kan het falen als ze opgroeien. Als ze jonger zijn, is hun wereld zo ordelijk, autonoom en rustig. Alles draait om hen, iedereen respecteert elkaar, iedereen beweegt op zijn eigen tempo, terwijl dit buiten, in het volwassen leven , verre van het geval is. Je moet je aanpassen aan de wereld en niet andersom, en vanuit emotioneel oogpunt kan dit enorme contrasten creëren die hen kunnen destabiliseren of verdrietig maken.
Montessori pedagogie: voor of tegen?
Concluderend kan worden gesteld dat Montessori-onderwijs op verschillende vlakken superieur is aan traditioneel onderwijs . Sterker nog, veel scholen Montessori in heel Frankrijk ontstaan. Er zijn er ongeveer honderd in elke regio. Ouders zijn echter nog steeds niet unaniem over deze aanpak, vanwege de kosten en sommige basisprincipes. Het kost tussen de €190 en €350 per maand om je kind naar een Montessorischool te sturen. Heeft dit je overtuigd om Montessori eens te proberen? Heb je nog vragen? Laat het ons weten in de comments.